Jak samodzielnie sprawdzić drewno przed montażem? Testy wilgotności, twardości, toksyczności

Drewno pod lupą – dlaczego warto je sprawdzić?

Drewno to materiał naturalny, przez co jego jakość może się znacząco różnić – nawet w obrębie jednego gatunku. Zanim wykorzystasz je do wykonania schodów czy innej konstrukcji, warto wykonać kilka prostych testów. Prawidłowa wilgotność, odpowiednia twardość i brak szkodliwych substancji to podstawa trwałości, bezpieczeństwa i estetyki.

Jak sprawdzić wilgotność drewna?

Dlaczego to ważne?

Wilgotność drewna ma bezpośredni wpływ na jego stabilność i odporność na odkształcenia. Zbyt mokre drewno może po zamontowaniu paczyć się, skrzypieć lub pękać.

Test 1: Higrometr elektroniczny

Najpewniejsza metoda. Prosty miernik wilgotności drewna można kupić już za 50–100 zł. Wbij elektrody w drewno i odczytaj wynik.

Optymalna wilgotność drewna na schody: 8–12%
❗ Powyżej 16% – drewno nie powinno być jeszcze używane do montażu!

Test 2: Domowy test z żelazkiem i folią

Owiń kawałek drewna folią spożywczą.
Przyłóż ciepłe żelazko na kilka minut.
Jeśli wewnątrz folii skrapla się para – drewno nadal jest mokre.

To test orientacyjny, ale przydaje się, gdy nie masz higrometru.

Jak ocenić twardość drewna?

Co daje twarde drewno?

Twardość wpływa na odporność na ścieranie i uszkodzenia mechaniczne. Dla schodów najlepsze są gatunki o wysokim współczynniku Janka (np. dąb, jesion).

Test 3: Test paznokcia

Przesuń paznokciem mocno po powierzchni drewna.
Jeśli zostaje wgłębienie – drewno jest miękkie i może nie być odpowiednie do schodów.

Test 4: Test monetą

Dociśnij monetę i spróbuj nią zarysować powierzchnię.
Na twardym drewnie zarys będzie minimalny.

Test 5: Twardość wg skali Janka (dla porównania)

Gatunek	Wartość Janka (N)
Buk	ok. 3 400
Jesion	ok. 6 400
Dąb	ok. 5 400

Współczynnik Janka, znany również jako metoda Janki, to metoda pomiaru twardości drewna. Polega na określeniu siły potrzebnej do wciśnięcia stalowej kulki o średnicy 11,28 mm w próbkę drewna na głębokość połowy jej średnicy. Im wyższy współczynnik Janka, tym twardsze jest drewno.

Metoda Janki jest stosowana do oceny twardości różnych gatunków drewna, co jest istotne przy wyborze materiału do konkretnych zastosowań. Drewno o wyższym współczynniku Janka jest bardziej odporne na wgniecenia i zarysowania.

Jak to działa:

Próbka drewna: Wykorzystuje się próbkę drewna o określonych wymiarach.
Stalowa kulka: W próbkę wbija się stalową kulkę o średnicy 11,28 mm.
Pomiar siły: Mierzy się siłę potrzebną do wbicia kulki na głębokość połowy jej średnicy.
Współczynnik Janka: Wynik pomiaru siły jest wyrażany w jednostkach (najczęściej w funtach siły lub niutonach) i stanowi współczynnik Janka.

Klasyfikacja drewna według Janki:

Na podstawie przeprowadzonych badań, Janka wyróżnił 6 klas twardości drewna:

I: Bardzo miękkie: np. limba, jodła, świerk, osika, wierzba, topola.
II: Miękkie: np. modrzew, sosna, kasztan, lipa, olcha, brzoza.
III: Średnio twarde: np. orzech, wiąz, sosna czarna.
IV: Twarde: np. grusza, wiśnia, teak, jesion.
V: Bardzo twarde: np. dąb, buk, cis.
VI: Twarde jak kość: np. kokos, heban.

Jak sprawdzić bezpieczeństwo i toksyczność drewna?

Dlaczego to istotne?

Niektóre partie drewna (szczególnie sprowadzanego) mogą być impregnowane szkodliwymi środkami chemicznymi – szczególnie niebezpieczne w pomieszczeniach zamkniętych.

Test 6: Zapach

Naturalne drewno pachnie neutralnie lub lekko żywicznie.
Jeśli czujesz silny chemiczny zapach (np. przypominający benzynę lub amoniak), drewno może być impregnowane toksycznym środkiem.

Test 7: Reakcja z papierkiem lakmusowym

Zwilż powierzchnię drewna.
Przyłóż papierek lakmusowy.
Jeśli zmienia kolor na czerwony lub niebieski – drewno może być zanieczyszczone kwasami/zasadami.

Test 8: Sprawdzenie pochodzenia

Jeśli kupujesz drewno ze składu, poproś o certyfikat pochodzenia (np. FSC) i dane o impregnacji.

Firmy takie jak Stolarnia Strugarek korzystają z drewna lokalnego, sprawdzonego pod kątem jakości i bezpieczeństwa.

Praktyczna lista kontrolna przed montażem

Test	Narzędzie	Wartość pozytywna
Wilgotność	Higrometr	8–12%
Twardość	Moneta/paznokieć	Brak głębokich śladów
Zapach	Nos 😉	Brak chemii
Toksyczność	Papierek lakmusowy	Brak reakcji
Pochodzenie	Certyfikat	FSC, brak substancji konserwujących

A co jeśli drewno nie spełnia wymagań?

Zbyt mokre drewno – zostaw w ciepłym, przewiewnym miejscu na kilka tygodni (najlepiej 6–8 tygodni).
Miękkie drewno – nie nadaje się na schody, może być wykorzystane np. na obudowy.
Nieznane pochodzenie lub podejrzany zapach – zrezygnuj z użycia. Lepiej kupić droższe, ale bezpieczne drewno.

🔗 Powiązane artykuły

❓ FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy muszę mieć miernik, żeby sprawdzić wilgotność drewna?

Nie, ale jest to najpewniejsza metoda. Jeśli nie masz miernika, wykonaj test z folią i żelazkiem – choć nie daje on precyzyjnych wyników, może sygnalizować problem.

Czy drewno może być za suche?

Tak – drewno z wilgotnością poniżej 6% może być kruche i pękać przy montażu. Dlatego 8–12% to optymalna wartość.

Czy drewno może być szkodliwe dla zdrowia?

Tak – zwłaszcza jeśli było zabezpieczane impregnatami przemysłowymi zawierającymi biocydy, formaldehydy lub metale ciężkie. Unikaj materiałów z nieznanego źródła.